Εθνικισμός, Πατριωτισμός και Βιωσιμότητα

Την ώρα που γράφονται αυτές οι γραμμές (02/11/2013) ήδη υπήρχαν 2 ανθρώπινα εγκλήματα με θύματα την μία φορά έναν νέο καλλιτέχνη, μέλος του αντιφασιστικού κινήματος, Κερατσίνι και την άλλη μόλις χθες με θύματα δύο νεαρούς, στο Νέο Ηράκλειο. Και στις δύο περιπτώσεις η συζήτηση εντός και εκτός ΜΜΕ έμεινε στο επίπεδο της καταδίκης (πολύ ή λίγο ανάλογα με τα γούστα του καθενός) και όχι στην αναζήτηση των ριζικών αιτιών οι οποίες οδήγησαν σε τέτοιες συμπεριφορές.  Το κοινό σημείο των 2 περιστατικών ήταν ο Εθνικισμός. Υπέρ ή κατά. Ή τουλάχιστον έτσι το βλέπουν οι αντιφασίστες (κατά) και οι Εθνικιστές (υπέρ).

Για να μπορέσουμε να λάβουμε μια πιο λογική και βιώσιμη θέση στο θέμα, πρώτα πρέπει να ξεκαθαριστούν οι ορισμοί, ώστε να μην υπάρχουν παρεξηγήσεις, αλλά και να αναλυθεί η αξία τους σε σχέση με την ανθρώπινη βιωσιμότητα. Έτσι, αρχίζοντας από το πρώτο κιόλας newsletter μας θα προσπαθήσουμε με μικρά βήματα να αναλύσουμε όρους, εκφάνσεις και παραδοχές, που δεν μας αφήνουν να προοδεύσουμε ως ανθρώπινο είδος. Ειδικά τώρα, που το παρόν σύστημα αρχίζει να διαλύεται και η ανάγκη για το επόμενο είναι πιο επιτακτική από ποτε.

Η παρούσα κρίση αποτελεί ευκαιρία για να απαλλαγούμε από τις παρωχημένες παραδοχές του παρελθόντος. Και αυτό γιατί η κρίση όχι μόνο είναι παγκόσμια, αλλά διότι πλέον έχουμε την τεχνολογική δυνατότητα και την πνευματική ωριμότητα να ορίσουμε το καινούργιο μέσα από το πρίσμα της ανθρώπινης βιωσιμότητας και όχι των εθνικών, πολιτικών, οικονομικών, θρηκευτικών ή άλλων εντελώς υποθετικών εννοιών. Ξεκινάμε λοιπόν με τον ορισμό από το λεξικό του Τριανταφυλλίδη (είναι το μόνο που βρήκαμε διαθέσιμο online)

http://www.greek-language.gr/greekLang/modern_greek/tools/lexica/triantafyllides/search.html?lq=%CE%B5%CE%B8%CE%BD%CE%B9%CE%BA%CE%B9%CF%83%CE%BC%CF%8C%CF%82&dq=

από όπου συνεπάγεται ότι ο Εθνικισμός έχει διάφορες έννοιες οι οποίες απέχουν πολύ μεταξύ τους. Π.χ. το “1.η απόλυτη και με πάθος προσήλωση των ατόμων στο έθνος τους, η οποία φτάνει ως την περιφρόνηση και την εχθρότητα προς άλλα έθνη·” είναι τελείως διαφορετικό από το “2.η άποψη που ενθαρρύνει την έκφραση και την καλλιέργεια της εθνικής συνείδησης· η αφοσίωση των ατόμων στο έθνος στο οποίο ανήκουν, χωρίς όμως καμία διάθεση υποτίμησης ή περιφρόνησης άλλου έθνους· εθνισμός, πατριωτισμός.”. Ο δεύτερος ορισμός είναι αυτό που ονομάζεται και πατριωτισμός.

Όμως γενικά είναι μια εν δυνάμει μη βιώσιμη ιδεολογία, καθώς η γεωγραφική στενότητα αποκλείει την πρόσβαση σε πόρους έξω από τα γεωγραφικά σύνορα, εκτός από την λογική της κατάκτησης ή της εξαφάνισης των υπολοίπων. Οπότε αν για παράδειγμα μια χώρα δεν έχει νερό, πρέπει να κατακτήσει/εξαφανίσει τις γειτονικές της ώστε να αποκτήσει. Επίσης σε περιπτώσεις όπου μια χώρα καταστρέφει το περιβάλλον της, ηθελημένα ή ακούσια(π.χ. μια έκρηξη σε ένα πυρηνικό εργοστάσιο), τότε αυτό επηρεάζει και τις γειτονικές της. Η φύση δεν γνωρίζει σύνορα.

Με τον όρο ορίζουμε “την αγάπη κάποιου για τον τόπο που βρίσκεται” ειδωμένη μέσα από ένα πλαίσιο που επιτρέπει την ύπαρξή του σε βάθος χρόνου. Ο συγκεκριμένος ορισμός δεν έχει δεσμούς με φυλετικά, εθνικά, ή άλλα χαρακτηριστικά. Είναι αυτό που λέει ο λαός μας “όπου Γης και πατρίς”. Βέβαια ο τόπος αυτός σήμερα βρίσκεται εντός κάποιου υφιστάμενου κοινωνικού συνόλου (δηλ. κράτους) με κοινωνικές δομές μέσα στις οποίες είναι αναγκασμένος να λειτουργεί. Άρα ο στόχος του κάθε “πατριώτη” υπό αυτή την έννοια είναι να βελτιώνει τις δομές μέσα στις οποίες ζει ως προς το βιωσιμότερο.

Το επόμενο επίπεδο κατανόησης είναι ότι πλέον όλοι βασιζόμαστε στους ίδιους πόρους για να καλύψουμε τις βασικές μας ανάγκες και άρα ο “τόπος” μπορεί να λάβει μια πιο μεγάλη έννοια, αυτή της “Γης”. Υπό αυτή την έννοια ο “πατριώτης” βελτιώνει τις δομές για την ευημερία του πλανήτη, με αποτέλεσμα την δική του μεγαλύτερη βιωσιμότητα.

Η μετάβαση από τον σημερινό εθνικισμό/πατριωτισμό που διχάζει σε έναν πατριωτισμό που ενώνει είναι επίπονη καθώς πρέπει πολλές από τις παραδοχές για το τι είναι εθνικισμός/πατριωτισμός να καταργηθούν ή να αλλάξουν πλήρως. Έτσι για παράδειγμα ο σημερινός Έλληνας πατριώτης βλέπει τον Τούρκο ή τον Σκοπιανό ως εχθρό που επιβουλεύται τους πόρους, τα εδάφη, την ιστορία κ.λ.π. ενώ ο βιώσιμος Έλληνας πατριώτης βλέπει τον Τούρκο ή τον Σκοπιανό σαν έναν συνοδοιπόρο στην βελτίωση της ευημερίας του πλανήτη, και κατ’ επέκταση και της δικής του. Σε αυτό το πλαίσιο μπορεί να μοιράζεται πόρους, εδάφη, ιστορία κ.λ.π. χωρίς τον φόβο της “ίδιοκτησίας” μιας και τα αποτελέσματα του διαμοιρασμού θα οφελήσουν τους πάντες.

Και μην ξεχνάμε οι αρχαίοι ημών μοιράζονταν μεταξύ των πόλεων-κρατών τα πνευματικά και υλικά τους επιτεύγματα, καθώς και με τον υπόλοιπο κόσμο. Και έτσι κατάφεραν οι ιδέες και τα επιτεύγματά τους να είναι ακόμα και σήμερα άξια λόγου.

Αν ακολουθούσαν την λογική “Αααα αυτό είναι Αθηναϊκό, και δεν μπορεί να αναφέρεται ο Σπαρτιάτης” ή “Αααα αυτή είναι Ελληνικό και δεν μπορεί να μετέχει ο Πέρσης” δεν θα είχαν επιτύχει την εξάπλωση των ιδεών στον τότε γνωστό κόσμο και ίσως να μην γίνονταν ποτε γνωστές σε εμάς.

Οπότε στην επόμενη συνάντηση σας με κάποιον πατριώτη εξηγήστε του ότι δεν είστε εχθρός του αλλά ότι οι ιδέες του πατριώτη και του έθνους χρειάζονται προσαρμογή για να αντιμετωπίσουν τα προβλήματα του σήμερα. Μόνο με αμοιβαία κατανόηση υπάρχει περίπτωση να αντιμετωπιστεί αυτή η απότομή αλλαγή των εννοιών, ειδικά για κάποιους οι οποίοι έχουν χτίσει την κοσμοθεωρία τους γύρω από την έννοια αυτή και συνεπώς θεωρούν ότι απειλούνται όταν η έννοια απειλείται χωρίς να υπάρχει λόγος.